Organisaties hebben weinig zicht op het niveau van ICT-competenties bij het personeel. Vaak wordt aangenomen dat de bestaande ICT-competenties voldoende zijn, of er zijn zoveel mensen in dienst dat het lastig is om voor al deze mensen het niveau in te kunnen schatten. Wanneer het inzicht er wel is, wordt het vaak gebaseerd op gesprekken. Monitoring van ICT-competenties bij het personeel is nog niet gebruikelijk.

ICT is een integraal onderdeel van het werk voor het overgrote deel van de Nederlandse werknemers. Volgens managers werkzaam bij organisaties in zes topsectoren (Creatieve Industrie, High Tech Systemen en Materialen (HTSM), Logistiek, Zorg, Bouw en Overheid) worden ICT-competenties voor bijvoorbeeld office software, administratieve systemen en organisatie specifieke software erg belangrijk geacht. Twee derde van 51 geïnterviewde managers geeft aan dat het duidelijk is welke ICT-competenties bij een bepaalde functie in de organisatie zijn vereist. Managers die dat niet weten veronderstellen vooral dat deze ICT-competenties gewoon aanwezig zijn.

 

Niveau ICT-competenties
Een kleine meerderheid van de managers veronderstelt dat het ICT-competentieniveau van het personeel voldoende is. Reden hiervoor is dat het personeel zich met hun bestaande competenties wel red. Mochten er toch beperkingen zijn, dan kunnen die met trainingen worden gerepareerd. Een grote minderheid (41%) vindt dat hun personeel onvoldoende ICT-competenties bezit. In de zorgsector is dit zelfs een meerderheid. Het beeld dat uit de interviews ontstaat, is dat een substantieel deel van het personeel zich niet voldoende kan redden. Senioren en laagopgeleiden worden als belangrijkste probleemgroepen gezien.

 

Oplossen ICT problemen
Het probleem van een tekort aan ICT-competenties wordt niet als urgent gezien, deels omdat andere competenties belangrijker worden gevonden. Noodzakelijke ICT-competenties worden nauwelijks gemonitord en er worden weinig maatregelen genomen ter verbetering of consolidatie. Wanneer het personeel met eigen competentietekorten wordt geconfronteerd, wordt dit in de meeste gevallen opgelost door het informeel consulteren van een collega. Voor de hand liggende formele hulpmiddelen van de organisatie zoals cursussen en training worden weinig gebruikt. Bij de overheid worden deze middelen het meest gebruikt en in de zorg het minst. Bij het gebruik van deze formele middelen wordt meestal geen proactief beleid gevoerd.

Bijna de helft van het personeel neemt zelf ook geen initiatief om hun ICT-competenties te verbeteren. De belangrijkste redenen zijn dat dit in het bedrijf niet wordt gepromoot, of omdat men hiervoor te weinig tijd heeft/krijgt. Een klein deel is te weinig gemotiveerd of denkt competent genoeg te zijn. Volgens managers in de zorgsector denkt iedereen te weinig tijd te hebben. Werknemers die wel zelf initiatief nemen om hun ICT-competenties te verbeteren doen dit vooral door te vragen naar een ICT-training of door te experimenteren met tutorials of hun smartphone.

 
Werving en selectie
Een krappe meerderheid van de managers geeft aan dat hun organisatie rekening houdt met ICT-competenties bij het werven van personeel. Dit gebeurt meestal door de sollicitant te vragen maar zijn of haar ICT-competenties. Van de managers die geen rekening houden met ICT-competenties bij de werving van personeel vindt een grote meerderheid dit niet nodig; ze verwachten dat potentiële kandidaten de basis wel beheersen.

Twee derde van de managers vindt het niet moeilijk personeel met juiste ICT-competenties te vinden. Van hen geeft de helft aan dat dit komt omdat de vooropleiding adequaat is en in het onderwijs voldoende competenties worden geleerd. Tevens is het in de huidige crisis relatief makkelijker competent personeel te krijgen. Een derde vindt dit personeel wel moeilijk te vinden, in het bijzonder bij HTSM en in de zorg. De belangrijkste reden is dat het betreffende werk heel specialistisch is.

 

Effecten van maatregelen
In tegenstelling tot het geringe bewustzijn en de enigszins passieve houding van managers betreffende ICT-competenties van personeel staat hun positieve constatering over de effecten van maatregelen op dit terrein. Maar liefst 73% van de respondenten geeft dat de maatregelen, zoals trainingen, cursussen en inhuren van externe experts effect hebben gehad. Het meest genoemde effect is dat werknemers efficiënter zijn geworden, ofschoon men niet echt metingen heeft voor de effectiviteit van opleidingen en dergelijke.

 

ICT-professionals
Ofschoon twee derde van de managers voldoende ‘gewoon’ personeel met een voldoende niveau van ICT-competenties kan krijgen, geeft 43% aan dat het moeilijk is om ICT-professionals met de juiste competenties te werven. Geschikte mensen zijn schaars en sommige sollicitanten hebben niet de juiste combinatie van competenties. Ook de breedte van de en de kwaliteit van professionele ICT-competenties wordt soms gemist. De industriële sectoren missen meer ICT-professionals op niveau dan de overheid en de zorg.

 

Slechts 52% van de managers kent de competentiestandaarden van ICT-professionals. Meestal halen zij deze standaarden letterlijk uit de voor hen geformuleerde interne functieomschrijvingen door technici. Vervolgens worden zij dan vaak bij de werving gebruikt, hetzij bij vacatures of bij assessments van personeel. Negentien procent gebruikt helemaal geen standaarden bij werving.

De helft van de managers gebruikt standaarden bij de ontwikkeling van de eigen ICT-professionals. Alleen worden die weinig toegepast op de eigen organisatie of verwerkt in een specifiek opleidingsplan of voor het verkrijgen van certificaten. De andere helft van de managers gebruikt geen standaarden voor hun ICT-professionals. Bijna niemand blijkt het e-Competence Framework te kennen. In plaats hiervan stuurt men deze professionals naar training waar zij zelf kunnen zien waarin zij zich kunnen verbeteren. Verder komen de competenties aan de orde in de functioneringsgesprekken. Soms screent een interne ervaren ICT-professional de andere professionals voor het identificeren van competenties die moeten worden verbeterd.